Afghanistan Hakkında Genel Bilgi:
Ülke Adı: Afganistan İslam Cumhuriyeti
Başkent: Kabil
Milli Arması:
Bayrak:
Hükümet Tipi: Başkanlık tipi cumhuriyettir ki yönetim, yargı ve yasama organlarının başı cumhurbaşkanıdır.
Cumhurbaşkanı: Dr. Mohammad Ashraf Ghani
Dışişleri Bakanı: Mohammad Haneef Atmar
Coğrafi Konumu: Afganistan coğrafi konum olarak denize yolu yoktur. Orta Asya ve Güney Asya’nın ortasında bulunmaktadır ve bu iki çok önemli Asya coğrafyanın köprüsü konumunu taşımaktadır. Öte yandan İran gibi Orta Doğu ülkesiyle de sınırı bulunmaktadır.
İklim: Afganistan iklim olarak yılda dört mevsimi yaşamaktadır. Yüksek dağlı bölgeler, ormanlık alanlar ve su kaynağının fazla olması onu diğer komşularından ayırmaktadır.
Alan: 652864 km kare alanı vardır ve arazi büyüklüğü açısından dünyanın 41. ülkesidir.
Vilayet Sayısı: 34
Nüfus: 29117000
Resmi Dilleri: Anayasa Kanunu’nun 16. maddesi gereği Darice(Afganistan Farsçası) ve Peştunce Afganistan’ın iki resmi dilidir. Öte yandan bazı bölgelerde çoğunluk tarafından konuşulan Özbekçe, Türkmence, Peşeyice, Nuristanice, Beluçça ve Pamirice de bölgesel olarak Afganistan’ın üçüncü resmi dilleri arasında yer almaktadır.
Para Birimi: Afgani
Zaman Dilimi: +4:30
Telefon Kodu: +93
İnternet Alan Adı: .af
Afganistan Yasama Organı:
Afganistan İslam Cumhuriyeti’nin yasama organına (Parlamento) Ulusal Konsey de denilmektedir. Afganistan’ın ulusal konseyi ülke çapındaki en yetkili yasama organıdır ve Afganistan halkının iradesini temsil etmektedir. Bu konseyin her bir üyesi Anayasa’nın gerektirdiği gibi oy kullanıyorken Afganistan halkının çıkarını göz önüne alarak karar vermektedir. Ayrıca oy kullanım ve iradesini beyan ederken yasal koruma(Dokunulmazlık) altındadır. Yasa çıkarma, onaylama veya reddetme gibi yetkilerin yanısıra, devletin siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel kanunlarını onaylama ve reddetme yetkisi bulunmaktadır.
Ayrıca, yıllık devlet bütçesini, devletin borç verme veya almasını, idari birimlerin oluşturulmasını, uluslararası antlaşmaların onayı veya reddini de kendi bünyesinde barındırmaktadır. Ulusal Konseyin bir diğer görevi de hükümeti denetleme, halkın şikayetlerini yürütme organına ulaştırmaktır. Afganistan Ulusal Konseyi Temsilciler ve Senato olarak iki kanatlıdır.
Ulusal Konseyin görev süresi beş yıldır ve her yıl içerisinde parlamentonun dokuz ay çalışması zorunludur. Ulusal Konsey bir buçuk ay yazın ve bir buçuk ay da kışın tatil yapar. Her senenin ilkbaharında cumhurbaşkanı bir konuşmayla ulusal konseyin yıllık görevini başlatır. Ulusal Konseyin her iki kanadının da oturumu açık bir şekilde gerçekleşir ve anayasaya aykırı olmadıkça karar çoğunluğun oyuyla alınır.
Temsilciler Meclisi:
Ulusal Konseyin temsilciler meclisi kanadı 249 koltuktan oluşmaktadır. Temsilciler Meclisinin üyeleri ise gizli oy şeklinde serbest seçimle halk tarafından beş yıllığına seçilirler. Afganistan Anayasası’na göre en azından her vilayetten iki kadın vekil seçilmek zorunda. Temsilciler meclisi özel olarak kabine üyelerine, yüksek mahkeme üyelerine, anayasa mahkemesi üyelerine, başsavcıya ve milli istihbarat başkanına güven oyu verme , reddetme veya gensoru yetkileri de vardır. Anayasaya göre temsilciler meclisi bakanları, başsavcı ve milli istihbarat başkanını yüzde 50 artı 1 oy ile görevden alıkoyma hakkı vardır fakat, yüksek mahkeme üyelerini görevden almak için üçte iki gibi bir çoğunluk oy gerekmektedir. Ayrıca ulusal konsey hükümetin işlevini incelemek amaçlı bir komisyon kurmak için parlamento üyelerinin üçte iki gibi çoğunluğuna ihtiyacı vardır. Devletin yıllık bütçesi hariç, tüm yasalar, antlaşmalar ve devletin planı onay için önce temsilciler meclisine gönderilir. Ama devletin yıllık bütçesi ilk önce senato meclisine sunulur ve senato meclisinde danışıldıktan sonra temsilciler meclisine gönderilir.
Senato Meclisi:
Senato meclisi 102 üyeden oluşmaktadır. Bunların üçte biri il genel meclislerinden dört sene için seçilmektedir. Üçte biri ise ilçe genel meclislerinden üç senelik bir dönem için seçilir. Öte yandan kalan üçte biri ise doğrudan cumhurbaşkanı tarafından beş sene için görevlendirilir. Her vilayetin il genel meclisindeki üyeleri kendi aralarından bir kişi ve her ilçenin ilçe genel meclisindeki üyeleri de kendi aralarından bir kişi seçer. Kalan üçte biri ise aydın ve tecrübeli insanlardan, buna ek olarak iki kişi engellilerden ve iki kişi de göçebelerden cumhurbaşkanı tarafından beş senelik seçilir. Öbür yandan anayasaya göre cumhurbaşkanı tarafından seçilecek üyelerin yarısı kadın olmak zorundadır.
Loya Jirga (Büyük Şura) :
Loya Jirga Afganistan halkının iradesini yansıttığı en yüksek mertebeli toplantıdır. Loya Jirga’ya parlamentonun iki kanadı, il genel meclisleri başkanları ve ilçe genel meclisleri başkanları katılır. Bakanlar, başsavcı, yüksek mahkeme başkanı ve üyeleri oy hakkı olmadan Loya Jirga toplantılarına katılabilirler. Loya Jirga, anayasanın gerektirdiği çok hasas zamanlarda, bağımsızlık açısından karar alma vakti, ulusal egemenlik, toprak bütünlüğü, ulusal çıkarlar, anayasa maddesinde değişiklik ve cumhurbaşkanını yargılama konularında gerçekleşir.
Afganistan Yargı Organı:
Yargı organı Afganistan İslam Cumhuriyeti devletinin üç bağımsız kurumundan birisidir. Yargı organı merkezde yargıtay, temyiz mahkemesi ve vilayetlerle ilçelerdeki diğer küçük mahkemelerden oluşur.
Yargıtay en yüksek yargı konumuyla Afganistan İslam Cumhuriyeti yargı organının başındadır. Yargıtayın dokuz üyesi cumhurbaşkanı tarafından parlamentoya sunulur ve parlamentonun güven oyuyla göreve başlarlar. Yargıtayın dokuz üyesinin üçü dört senelik, diğer üçü yedi yıllık ve kalan üçü de on sene olmak üzere cumhurbaşkanı tarafından meclise sunulur ve parlamentonun güven oyuyla birlikte görevlerine başlar. Cumhurbaşkanı yargıtay üyelerinden birini bu organın başkanı olarak seçer. Öte yandan temsilciler meclisinin üçte ikisi tarafından cinayet gibi suç ile özel mahkemeye verilmezse yargıtay üyelerinin hiçbiri görevlerinin sonuna kadar yargıtay üyeliğinden alıkonulmaz.
Yargı organının sorumluluğu tüm tüzel ve gerçek kişilerin, devletin kurumu dahil davalarına kanuna uygun şekilde bakmaktır. Yargıtayın görevi tüm davalara hukuka uygun şekilde, anayasa ve diğer tüm uluslararası antlaşmaları göz önünde bulundurarak bakmaktır ve anayasaya göre yargı organı hariç hiçbir kurum veya merci hukuki davalara müdahale edemez.
Afganistan yargı organının muhakeme şekli, cinayet, hukuki ve medeni davalarda, ilkel mahkeme, temyiz mahkemesi ve anayasa mahkemesi gibi üç fazdan oluşur. Afganistan yargı sistemindeki hukuki uygulanabilirlik ilkesi ceza ve kanunun yerel düzeyde olması şartı gerekir. Afganistan mahkemeleri oturumu açık bir şekilde gerçekleşir ve herkes kanuna uygun bir şekide oturuma katılma hakkı vardır. Mahkeme gerektiği takdirde oturumu kanuna uygun şekilde gizli olarak da gerçekleştirebilir.
Anayasanın gerektirdiği gibi suçlanan her kimse savcının suçlamasına karşı kendisi veya avukatı vasıtasıyla karşılık verebilir. Eğer suçlanan kişi mahkemede konuşulan dili bilmiyorsa tercüman tarafından dosyayın içeriğinden haberdar olma hakkına sahip olabilir ve kendi ana dilinde konuşabilmektedir. Hakim son oturumda kararı açıklarken kanıtları sunmak zorundadır ve hakimin kararı yerine getirilmesi gerekmektedir. Fakat idam gibi konularda cumhurbaşkanı yetkisi olduğu aftan yararlanabilir. Polis ve savcı cezanın gerçekleşmesini sağlayan ve yargı sisteminin asıl işbirlikçileridir. Suçu takip etmek ve ortaya çıkarmak polisin görevidir. Savcı ise suç açıklığı kavuşana kadar incelemede bulunur.
Polis ve savcı yürütme organının üyeleridir ve fiil açısından bağımsız konumları vardır. Milli istihbarat, polis ve ordudaki yargısal durumlar özel kanun ile tasarlanır ve özel askeri mahkemelerde işlem görür.
Afganistan Yönetim Organı (Hükümet)
Afganistan hükümeti 25 bakanlık, başsavcılık, merkez bankası, milli istihbarat başkanlığı ve diğer bazı başkanlıklar ve kamu alanlarından oluşur, hükümetin başında ise cumhurbaşkanı bulunur. Bakanlar, başsavcı, merkez bankası başkanı, milli istihbarat başkanı ve anayasa mahkemesi üyeleri cumhurbaşkanı tarafından güven oyu için meclise sunulan ve güven oyuyla göreve başlayan kişilerdir. Bakanlar ve bağımsız kurumlar başkanları görev açısından doğru cumhurbaşkanı ve meclis üyelerine sorumlukları vardır. Afganistan İslam Cumhuriyeti anayasasına göre hükümetin asıl görevi, anayasa kanunu ve diğer yasalarla milli hakimiyeti, bağımsızlığı, toprak bütünlüğünü, uluslararsı alanda Afganistan halkının şerefini ve menfaatlerini, vatandaşların ana haklarını, toplum düzenini ve güvenliği korumak; ülkenin ekonomik ve mali işlerini düzenlemek, kamu malını koruma altına almak, siyasi, ekonomik, toplumsal ve kültürel alanda ülkenin kalkınmasını sağlamaktır. Farklı sektörlerde hükümetin planı, merkezdeki bakanlıklar, başkanlıklar ve diğer bağımsız ofisler gibi kurumlarca düzenlenir ve yıllık bütçeye göre ulusal meclis tarafından gözden geçirilerek tekardan hükümet kurumları tarafından uygulamaya konulur. Vali cumhurbaşkanının vekili sıfatıyla tüm vilayetlerdeki yönetim kurumlarının başıdır ve yıllık planların uygulanışını kontrol etmektedir. Ayrıca vali tüm işlerden cumhurbaşkanının karşısında sorumludur. İlçelerde ise kaymakam tüm idari işleri kontrol eder ve sorumluluk açısından valiye cevap verir. Vilayetlerde il genel meclisi ve ilçelerde ilçe genel meclisi hükümet planlarının uygulanışı için tüm idari kurumlarda danışman sıfatıyla görev yapar. Afganistan anayasasına göre il merkezlerinde büyükbelediye başkanları ve kent konseyi üyeleri halkın gizli oyu seçimleri ile seçilirler ve şehir çapında belediyeler, kamuyu düzenleyen ve halka belediye hizmetini sunan bir kurumdur.
© Embassy Of Afghanistan Ankara,
All rights reserved.
Reklam Ajansı Ankara